Oświetlenie mieszkania - kompleksowa instalacja elektryczna

Prawidłowo wykonana oraz właściwie funkcjonująca instalacja elektryczna ma kluczowy wpływ na bezpieczeństwo jej użytkowania przez domowników, oddala ryzyko pożaru, a także wydłuża żywotność urządzeń zasilanych energią elektryczną. Planowanie instalacji elektrycznej wymaga ustalenia już na etapie projektowania, a najpóźniej budowy, gdzie zostaną rozmieszczone poszczególne urządzenia oraz w jaki sposób rozlokujemy poszczególne punkty oświetleniowe. Najtrudniejszym zadaniem elektryka jest zaprojektowanie i wykonanie instalacji w taki sposób, aby jej eksploatacja była bezpieczna, nawet w sytuacji gdy korzystający z niej mieszkańcy, np. dzieci, nie zawsze zachowują się rozsądnie.

Nieprawidłowe użytkowanie oraz wady urządzeń i instalacji elektrycznych stanowią jedną z najczęstszych przyczyn pożarów powstających w budynkach. Szczególnie duże niebezpieczeństwo wybuchu pożaru istnieje w obiektach, w których instalacja elektryczna została wykonana z przewodów aluminiowych oraz wszędzie tam, gdzie od wielu lat nie przeprowadzono jej remontu. Uszkodzone instalacje i osprzęt elektryczny (wtyczki, gniazda wtykowe, wyłączniki oświetlenia, oprawy oświetleniowe) na skutek zwarć i tworzących się iskier mogą wywołać pożar materiałów palnych znajdujących się w budynku.

Instalacja elektryczna – podstawowe informacje

Instalacja elektryczna stanowi niskonapięciowy zespół urządzeń elektrycznych, w skład którego wchodzą takie elementy, jak przyłącza i złączki, tablice rozdzielcze, kable i przewody doprowadzające, instalacje odbiorcze oraz urządzenia zabezpieczające, ochronne i sterujące. Warto dodać, że poza wyżej wymienionymi częściami składowymi, każda instalacja elektryczna powinna także obejmować rezerwowe źródła energii elektrycznej, czyli baterie akumulatorowe, zespoły prądotwórcze oraz urządzenia bezprzerwowego zasilania, wraz z przynależącymi do nich instalacjami.

Instalacja elektryczna może zostać wykonana jako wtynkowa, podtynkowa bądź natynkowa:

• instalacja wtynkowa jest układana bezpośrednio na ścianach i zakrywana tynkiem (na chwilę obecną jest to najczęściej stosowane rozwiązanie),
• instalacja podtynkowa jest układana w bruzdach w ścianach i następnie pokrywana warstwą tynku,
• instalacja natynkowa wymaga poprowadzenia przewodów na tynku, w specjalnych kanałach lub pod listwą przypodłogową – zazwyczaj stosuje się ją, kiedy zachodzi potrzeba doprowadzenia prądu do nowego miejsca, a nie ma możliwości lub nie chcemy przeprowadzać gruntowego remontu, łącznie z tynkowaniem i malowaniem ścian.

Główne elementy typowej instalacji elektrycznej

Instalacja elektryczna jest zespołem urządzeń o ściśle skoordynowanych parametrach technicznych, napięciu znamionowym do 1000V prądu zmiennego i 1500V prądu stałego, przeznaczona do doprowadzania energii elektrycznej z sieci rozdzielczej do odbiorników.

Elementem wyjściowym każdej instalacji elektrycznej jest przyłącze. Stanowi ono odcinek linii elektrycznej, który łączy zewnętrzną sieć zasilającą ze złączem znajdującym się w obiekcie budowlanym. Przyłącze może zostać wykonane jako kablowe bądź napowietrzne – wszystko jest uzależnione głównie od rodzaju sieci elektroenergetycznej. W sytuacji gdy zarówno sieć, jak i przyłącze są kablowe, najczęściej stosuje się tzw. układ magistralny. Natomiast w przypadku sieci napowietrznej trzeba dokonać wyboru właściwego rodzaju przewodów, a także określić na jakiej wysokości zostaną rozmieszczone i w jakim miejscu będą wprowadzone do obiektu. Liczba przyłączy zależy od odbiorców. W obiektach wielorodzinnych dopuszczalne jest zasilanie z jednego przyłącza najwyżej trzech klatek. Natomiast w budynkach jednorodzinnych, tzw. szeregowych, istnieje możliwość dołączenia do jednego przyłącza trzech lub więcej instalacji odbiorczych. W przypadku przyłącza napowietrznego liczba przewodów zależy głównie od rodzaju odbiorników, które zostały zainstalowane u odbiorcy oraz od sumy wszystkich odbiorników.

Złącze, rozdzielnica główna i wewnętrzna linia zasilająca

Przyłącze to nie jedyny element instalacji elektrycznej. Równie istotne znaczenie ma złącze, które stanowi element łączący instalację w obiekcie budowlanym z przyłączem linii energetycznej. Optymalnie powinno ono zostać zlokalizowane w publicznym punkcie, łatwo dostępnym dla serwisantów. Złącze, które zostanie umieszczone w skrzynce wnękowej musi być zamykane na klucz lub kłódkę i być przystosowane do założenia plomby. Co więcej, powinno się zapewnić możliwość przeprowadzenia wykonania połączenia złącza z główną szyną uziemiającą budynku, w którym została założona instalacja elektryczna.

W budynkach jednorodzinnych energia jest doprowadzana ze złącza poprzez tablicę licznikową do instalacji odbiorczej, natomiast w dużych obiektach najczęściej stosuje się rozdzielnicę główną – jest to element sieci elektrycznej, z którego są zasilane wewnętrzne linie zasilające oraz odbiory administracyjne. Rozdzielnice są wykonywane jako tablice umieszczane we wnękach bądź w formie przyściennych szafek. Tego typu element musi posiadać drzwiczki przystosowane do zamykania na klucz lub kłódkę. Rozdzielnica główna powinna zostać zainstalowana jak najbliżej złącza, w miejscu, które będzie łatwo dostępne dla obsługi. Może zostać umieszczona np. w piwnicy, w pobliżu klatki schodowej lub na parterze przy wejściu do budynku. Ostateczne jej usytuowanie musi zostać skonsultowane z przedsiębiorstwem energetycznym.

Ostatnim kluczowym elementem wchodzącym w skład instalacji elektrycznej jest wewnętrzna linia zasilająca. Wraz z poszczególnymi odnogami tworzy ona jeden układ, który ma za zadanie dostarczanie energii elektrycznej do lokali znajdujących się w budynku. W obiektach wielokondygnacyjnych najczęściej projektuje się oddzielną linię wewnętrzną, która zasila każdą klatkę schodową. Nie należy jednak prowadzić jej przez miejsca niedostępne, a uwzględniając obowiązujące normy bezpieczeństwa, należy dodatkowo zainstalować wyłącznik umożliwiający wyłączenie wszystkich wewnętrznych linii zasilających. Powinien on zostać zainstalowany we wspólnej wnęce z główną rozdzielnicą budynku.

Miejsca szczególne w instalacjach elektrycznych

W niektórych pomieszczeniach, takich jak łazienki, kuchnie czy pralnie, ryzyko porażenia prądem jest szczególnie duże. Metalowe obudowy pralek czy kuchenek mogą znaleźć się pod napięciem, a wilgotna skóra lepiej przewodzi prąd. Jeśli dodatkowo przewody wodociągowe zostały wykonane z metalowych rur, to jednoczesne dotknięcie kranu i niesprawnego urządzenia elektrycznego grozi dotkliwym porażeniem.

Z tego względu należy zwrócić uwagę, aby gniazda i łączniki montowane w tego typu pomieszczeniach były odporne na zachlapanie wodą. Takie gniazda najczęściej posiadają specyficzne klapki oraz oznaczenie IP 44 bądź wyższe. W łazienkach i pralniach nie należy umieszczać puszek łączeniowych, a jeśli jest to konieczne powinny być one bryzgoszczelne. W pomieszczeniach łazienkowych trzeba też zachować minimalne odległości między urządzeniami elektrycznymi a kabinami prysznicowymi i wannami.

Rozwiązania zabezpieczające przed porażeniem należy dobierać mając na uwadze materiały, z jakich została zaprojektowana, a następnie wykonana instalacja wodociągowa. Jeśli rurociągi są metalowe, to baterie łączy się przewodami i uziemia (są to tzw. połączenia wyrównawcze). W przypadku, gdy instalację wykonano z tworzywa sztucznego, to baterii się nie uziemia, ponieważ mogłoby to zwiększyć groźne skutki porażenia.

Instalacja elektryczna w budynku mieszkalnym nie stanowi dużego wyzwania. Podczas jej planowania, wykonywania oraz eksploatowania należy kierować się przede wszystkim zdrowym rozsądkiem. Niezależnie od zasad narzucanych obowiązującymi przepisami prawa budowlanego, warto samodzielnie przewidywać czyhające na nas zagrożenia. Niewłaściwie położona instalacja elektryczna stanowi jedną z najczęstszych przyczyn pożarów. Warto też pamiętać o okresowym sprawdzaniu puszek rozgałęźnych i gniazd wtyczkowych. Niedopuszczalne jest użytkowanie opraw, gniazd, wyłączników oraz przewodów, których elementy zmieniły barwę, np. na skutek temperatury. Wszystkie przeróbki i remonty instalacji powinny być przeprowadzane wyłącznie przez fachowców posiadających aktualne świadectwa kwalifikacyjne.